 |
| ئاسایشی تۆڕ چییە & بۆچی گرنگە؟ |
لە داهاتدا، ئاسایشی تۆڕ بۆ هەر دوو کەسایەتی و دامەزراندنی کارگێڕی گەشەپێدەر بە بەرزترین پەیوەندیدارایە. بێ ئەوەی ئاسایش بەرز بکرێت، داتاکان دەکرێت بەرێوەببرێن، هێرشێکی سەر تۆڕ بکرێت، یان هەڕەشەی سایبەر بە هێزتر بڕیار بکرێت. لەم بابەتەدا، زانیاری و شێوازە گرنگەکان بۆ دابینکردنی ئاسایش و پاراستنی تۆڕ ڕوون دەکەین.
١. ئاسایشی تۆڕ بە چی واتە؟
ئاسایشی تۆڕ واتە کۆمەڵێک تاکتیک، شێواز، و بەرنامە بۆ دابینکردنی پاراستنی تۆڕ و داتاکانی نێو ئەو تۆڕە. ئەمە گرتوەتە پێکهاتەی پاراستن لە دژی هێرش، لێبوردن، و خراپکاری.
١.١. ئامانجی ئاسایشی تۆڕ
پاراستنی داتای کۆمپانیایەکان و کەسایەتیەکان
هێنانی داتای تایبەتی و نەهێشتنی دەستگەیشتنی نەناسراو
گۆڕین و گۆڕینەوەی زانیاری بە شێوەیەکی هێندەیی
پاراستن لە دژی هێرش و خراپکاری سایبەر
بەرزی هێنان و بەرزبوونەوەی ئاستی ئەمنی تۆڕ
٢. جۆرەکانی هێرشی سایبەر لە تۆڕدا
٢.١. هێرشە تایبەتییەکان
هێرشی DDoS: کۆمەڵێک سیستەم و IP لە یەک کاتدا تووشی باربارکردن دەبن.
هێرشی فیشینگ (Phishing): بەشیوی فەریبکاری زانیاری تایبەتی دەستبەجێ دەکرێت.
هێرشی مەنمەنی (Man-in-the-Middle): فەریبکارییەکی تایبەتی بۆ دزینەوەی داتاکان.
٢.٢. ڕێوشوێنە نوێیەکانی هێرش
Malware و Ransomware
هێرش بە زانینی Weak Passwords
Exploitکردنی بێخەباتییە سایبرییەکان
٣. شێوازە سەرەکییەکان بۆ پاراستنی تۆڕ
٣.١. بەکارهێنانی فایرووڵ (Firewall)
فایرووڵ یەکێکە لە گرنگترین شێوازەکان بۆ پاراستنی ترافیکی تۆڕ، بە تایبەتی لە دژی هێرشە ناشرینی و سایبەر.
٣.٢. شێوازە پاراستن و ڕاگرتنی زانیاری
Encryption (ئیشی دەستکاری زانیاری)
VPN بۆ پاراستنی پەیوەندی نێوان سیستەمەکان
Multi-Factor Authentication (MFA)
Patchکردنی سیستم و ڕاگرتنی ضعفی ئەمنی
٣.٣. زانیاری سەرەکی بۆ کارمەندانی دامەزراندن
خوێندنەوەی ڕاوشوێنە هێرشی سایبەر
نەخوێندنەوەی ئیمەیل و فیشینگ
بەکارنەهێنانی WiFiی تایبەتی لە شوێنە گشتییەکان
٤. پەیوەندیدانی ئاسایشی تۆڕ بە وڵات و یاساکان
GDPR و پاراستنی داتای تایبەتی
ISO 27001 و چوارچێوەیەکانی ئاسایشی تۆڕ
NIST Framework و شێوازی نێودەوڵەتی
٥. کۆتایی و پیشنیار
ئەگەر ئامانجت پاراستنی زانیاری و بەکاربەرانی تۆڕی تۆیە، پێویستە پەیوەندیدارترین سیستەمە ئاسایشییەکان و ڕێوشوێنە باشترین بەکاربهێنی. هەرگیز شێوازە کۆنەکانی پاراستن بەکارنەهێنە، بە تایبەتی لە دژی هێرشی نوێیەکان و کۆمپیوتەرە جۆرە جۆرەکان. بەم شێوەیە، دەتوانین تۆڕێکی پاراستنکراو و بەرزڕەق دابین بکەین.
